Urlop macierzyński – ile trwa, komu przysługuje i czy jest płatny?

Urlop macierzyński – ile trwa, komu przysługuje i czy jest płatny?

Ile trwa urlop macierzyński, czyli jaki jest wymiar urlopu macierzyńskiego? Komu przysługuje urlop macierzyński? Jaka jest wysokość zasiłku macierzyńskiego? Czy urlop macierzyński przysługuje też ojcu dziecka? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w artykule.

Spis treści

Ile trwa urlop macierzyński?

Wymiar urlopu macierzyńskiego zależy od tego, ile dzieci urodziła matka podczas jednego porodu. Jeżeli urodziła jedno dziecko, przysługuje jej 20 tygodni urlopu macierzyńskiego. Jednak, w wypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka wydłuża się także urlop macierzyński. Kodeks pracy określa, że wymiar urlopu macierzyńskiego wynosi wtedy odpowiednio:

  • 31 tygodni, gdy kobieta urodziła 2 dzieci,
  • 33 tygodnie, po urodzeniu trojaczków,
  • 35 tygodni, gdy kobieta urodziła 4 dzieci,
  • 37 tygodni, w wypadku urodzenia 5 lub więcej dzieci.

Co ciekawe, część urlopu macierzyńskiego matka może przekazać ojcu dziecka, prawnemu opiekunowi lub innemu członkowi rodziny. Jednak 14 tygodni to wymiar urlopu macierzyńskiego, który musi być wykorzystany przez matkę – tzn. nie może go ona przekazać innym osobom. Do pewnego więc stopnia to, ile trwa urlop macierzyński, zależy od decyzji matki dziecka. 

Co na temat wykorzystania urlopu macierzyńskiego mówi jeszcze Kodeks pracy? Urlop macierzyński, w części, może być wykorzystany jeszcze przed urodzeniem dziecka. Część urlopu macierzyńskiego przypadająca na okres przed urodzeniem dziecka nie może być jednak dłuższa niż 6 tygodni.

Po 20 tygodniach urlopu macierzyńskiego rodzicom dziecka przysługuje jeszcze urlop rodzicielski w wymiarze 32 tygodni (źródło: Kodeks pracy). Urlop macierzyński i rodzicielski przy urodzeniu jednego dziecka łącznie trwają więc dokładnie 364 dni, czyli 52 tygodnie.

Urlop macierzyński – komu przysługuje?

Urlop macierzyński przysługuje matce dziecka, jeżeli w dniu urodzin dziecka była zgłoszona do ubezpieczenia chorobowego. Oznacza to, że zasiłek macierzyński może być wypłacany zarówno osobom zatrudnionym na umowę o pracę, jak i zleceniobiorcom czy przedsiębiorcom, pod warunkiem że są objęci dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.

Co do zasady urlop macierzyński przysługuje więc matce dziecka. Jednak, jak już wspomnieliśmy powyżej, część tego urlopu – nie większą niż 6 tygodni – matka może przekazać ojcu dziecka lub innemu członkowi rodziny – na przykład dziadkom dziecka, ojczymowi, macosze, małżonkowi matki czy rodzeństwu.

W szczególnych przypadkach, takich jak na przykład śmierć matki, ojciec może wykorzystać nawet cały urlop macierzyński. 

Urlop macierzyński przysługuje też w wypadku urodzenia martwego dziecka. Ile trwa macierzyński po urodzeniu martwego dziecka? Wymiar takiego urlopu macierzyńskiego wynosi 8 tygodni, liczonych od dnia porodu. Takie samo prawo dotyczy również poronienia. Wyjaśnia to artykuł 180 §1 Kodeksu pracy: 

„Matce (będącej pracownicą) po poronieniu i urodzeniu martwym przysługuje prawo do 8-tygodniowego urlopu macierzyńskiego lub zasiłku, jeżeli przebywa w tym czasie na urlopie macierzyńskim. Wymaga to przedstawienia w pracy skróconego odpisu aktu urodzenia dziecka.”

Urlop macierzyński – dokumenty

Odpis aktu urodzenia dziecka

Urlop macierzyński przysługuje od dnia urodzenia dziecka. Nie trzeba o niego wnioskować. Wystarczy dostarczyć pracodawcy skrócony odpis aktu urodzenia dziecka.

Dotyczy to również sytuacji, gdy dziecko urodziło się martwe lub ciąża zakończyła się poronieniem. W obu przypadkach szpital powinien wystawić Kartę martwego urodzenia. Następnie tę kartę kobieta przekazuje do Urzędu Stanu Cywilnego, który wystawia akt urodzenia. Jest w nim adnotacja, że dziecko urodziło się martwe. Taki akt powinien być dostarczony do pracodawcy. 

Wniosek o urlop macierzyński

Jeśli pracownica chce wykorzystać część urlopu macierzyńskiego jeszcze przed porodem, to wcześniej musi złożyć wniosek o urlop macierzyński. 

Także matka, która nie chce wykorzystywać całości urlopu macierzyńskiego powinna poinformować o tym pracodawcę na piśmie. Należy to zrobić co najmniej 7 dni przed planowanym powrotem do pracy.

Wniosek o urlop rodzicielski

W przypadku gdy bezpośrednio po urlopie macierzyńskim matka dziecka będzie chciała skorzystać z urlopu rodzicielskiego, to również będzie musiała złożyć wniosek o udzielenie takiego urlopu. W tym wypadku potrzebne jest też oświadczenie ojca, że po zakończeniu urlopu macierzyńskiego przez matkę nie będzie korzystał on z urlopu rodzicielskiego. Tylko wtedy matka dziecka może wykorzystać cały urlop rodzicielski.

Jeżeli rodzice dziecka z góry zaplanują, że matka wykorzysta cały przysługujący jej urlop macierzyński i rodzicielski, matka może złożyć od razu złożyć do pracodawcy wniosek o udzielenie obu tych urlopów. 

Dokumenty związane z urlopem rodzicielskim i macierzyńskim w module Kadry Płace i HR enova365

Wnioski o urlop macierzyński i rodzicielski w enova365

Wniosek o urlop macierzyński oraz wniosek o urlop rodzicielski można łatwo i szybko złożyć za pośrednictwem Pulpitu Pracownika w enova365. Jak to zrobić? Żeby złożyć wniosek o urlop macierzyński, wystarczy zalogować się do Pulpitu Pracownika. Następnie przejść na listę wniosków, a w prawym panelu bocznym kliknąć symbol strzałki znajdujący się pod przyciskiem Dodaj nowy i wybrać wniosek o urlop macierzyński.

Wniosek o urlop macierzyński w Pulpicie Pracownika w enova365

Urlop macierzyński dla ojca

Urlop macierzyński przysługuje matce dziecka od dnia porodu. Może się ona jednak zdecydować na przekazanie pewnej części tego urlopu ojcu dziecka lub innemu członkowi rodziny. Urlop, wykorzystywany w takich okolicznościach przez ojca, funkcjonuje pod nazwą urlop macierzyński dla ojca i nie należy go mylić z urlopem ojcowskim.

Warunkiem przekazania części urlopu macierzyńskiego ojcu dziecka jest wykorzystanie przez matkę pierwszych 14 tygodni urlopu. Od tej zasady istnieją jednak wyjątki. Matka dziecka może zrezygnować z pozostałej części przysługującego jej urlopu macierzyńskiego już po upływie 8 tygodni od porodu, jeżeli:

  • przedstawi orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji;
  • przebywa w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym, a jej stan zdrowia uniemożliwia sprawowanie osobistej opieki na dzieckiem.

Urlop macierzyński dla ojca – dokumenty

Jakie dokumenty musi złożyć ojciec dziecka, który chce wykorzystać urlop macierzyński dla ojca? Niezbędne są następujące dokumenty:

  • skrócony odpis aktu urodzenia dziecka,
  • zaświadczenie dokumentujące okres, w którym matka dziecka pobierała zasiłek macierzyński,
  • wypełnienie druku ZUS-3, jeśli ojciec jest zatrudniony na umowę o pracę.

Urlop macierzyński a wynagrodzenie

Kto wypłaca zasiłek macierzyński?

Jeśli w firmie pracuje więcej niż 20 osób, to zasiłek macierzyński wypłaca pracodawca, ale to ZUS zapewnia potrzebne na to środki. W mniejszych biznesach, zatrudniających mniej niż 20 osób płatnikiem zasiłków macierzyńskich jest ZUS przez cały urlop macierzyński.

Wynagrodzenie na urlopie macierzyńskim – od czego zależy?

Im wyższa podstawa wymiaru składek, tym wyższy zasiłek macierzyński. Jednak wysoka podwyżka tuż przed porodem nie przełoży się na znaczne zwiększenie zasiłku macierzyńskiego. Jest tak dlatego, że wysokość świadczenia jest zależna od przeciętnego wynagrodzenia z 12 miesięcy poprzedzających urlop macierzyński. Ile płatny jest w tym przypadku taki urlop? Zależy to od decyzji, jaką podejmie matka dziecka. 

Wysokość zasiłku macierzyńskiego

Wysokość zasiłku macierzyńskiego w czasie urlopu macierzyńskiego jest równa 100% średniego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy. 

Wysokość kwoty, wypłacanej co miesiąc uzależniona jest jednak od wyboru osoby uprawnionej. Może być to albo 80% przez cały okres jednego roku, albo 100% przez okres pobierania zasiłku macierzyńskiego i 60% przez okres pobierania zasiłku rodzicielskiego.

Jeżeli kobieta wybiera pierwszą opcję, musi w terminie do 21 dni po porodzie złożyć wniosek o urlop rodzicielski w pełnym wymiarze.

Jak wyliczyć wysokość zasiłku należnego za urlop macierzyński? Wynagrodzenie wypłacane w czasie urlopu można wyliczyć, korzystając z modułu Kadry, Płace i HR z systemu enova365.

Ustalanie podstawy wymiaru zasiłków w enova365

Świadczenie rodzicielskie

Co do zasady zasiłek macierzyński przysługuje kobietom, które są objęte ubezpieczeniem chorobowym. Często zdarza się jednak, że osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenie nie są zgłoszone do ubezpieczenia chorobowego. Czy to oznacza, że nie mają prawa do zasiłku macierzyńskiego?

Co prawda nie przysługuje wtedy typowy zasiłek macierzyński, ale taka osoba mimo wszystko może otrzymać tak zwane świadczenie rodzicielskie. W tym przypadku zastępuje ono urlop macierzyński.

Ile trwa okres pobierania takiego świadczenia? Jego długość, podobnie jak w przypadku urlopu macierzyńskiego, zależy od liczby urodzonych dzieci. Jest to od 52 tygodni przy urodzeniu 1 dziecka, aż do 71 tygodni w przypadku ciąży mnogiej, w której na świat przyszło 5 lub więcej dzieci. 

Podsumowanie – FAQ

  • Ile trwa urlop macierzyński? W wypadku urodzenia jednego dziecka urlop macierzyński trwa 20 tygodni. Im więcej dzieci urodzi kobieta, tym dłuższy jest urlop macierzyński. Ile trwa? Od 31-37 tygodni.
  • Urlop macierzyński – ile płatny? Zasiłek macierzyński w czasie urlopu macierzyńskiego wynosi 100% średniego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy.
  • Czy urlop macierzyński trwa rok? Urlop macierzyński i rodzicielski przy urodzeniu jednego dziecka łącznie trwają 52 tygodnie, czyli 364 dni.
  • Komu się należy urlop macierzyński? Matce dziecka, która w momencie porodu była zgłoszona do ubezpieczenia chorobowego. Jeżeli jednak matka zrezygnuje z części przysługującego jej urlopu (po wykorzystaniu 14 tygodni), może przekazać ją ojcu dziecka lub innemu członkowi rodziny.
ikona demo systemu ERP enova365
Wersja demo systemu enova365

Przetestuj produkt enova365 i poznaj jego możliwości

prezentacja
Umów bezpłatną prezentację

Spotkaj się z Autoryzowanym Partnerem enova365