Zatrudnianie młodocianych pracowników to ważna decyzja, która wiąże się z wieloma obowiązkami dla pracodawców. Młodociani, czyli osoby w wieku od 15 do 18 lat, mają swoje specyficzne prawa, które trzeba uwzględnić. Sprawdź jak zatrudnić młodocianych pracowników zgodnie z prawem.
Spis treści:
- Młodociany pracownik – kim jest?
- Zatrudnianie nieletnich poniżej 15. roku życia
- Jak zatrudnić młodocianych? Co mówi kodeks pracy?
- Zatrudnianie młodocianych na umowę zlecenie
- Zatrudnianie młodocianych – jakie obowiązki ma pracodawca?
- Zatrudnienie młodocianych – ograniczenie czasu pracy
- Wynagrodzenie dla młodocianego pracownika
- Urlop dla małoletniego pracownika
Młodociany pracownik – kim jest?
Młodociany pracownik to osoba w wieku od 15 do 18 lat. Aby być zatrudnionym jako młodociany pracownik, osoba taka musi spełnić pewne warunki, takie jak:
- ukończenie co najmniej ośmioletniej szkoły podstawowej oraz
- przedstawienie świadectwa lekarskiego, które potwierdza, że wykonywana praca nie zagraża jej zdrowiu.
Młodociany może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego albo przy wykonywaniu lekkich prac. Wykaz lekkich prac określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy. Wykaz powinien być zatwierdzony przez właściwego inspektora pracy.
Zatrudnienie nieletnich poniżej 15. roku życia
Zatrudnianie młodocianych poniżej 15. roku życia jest możliwe w ściśle określonych wypadkach. Osoba, która ukończyła szkołę podstawową, ale nie ma jeszcze 15 lat, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu. Na zatrudnienie takiej osoby musi zgodzić się jej przedstawiciel ustawowy lub opiekun prawny. Ponadto potrzebna jest pozytywna opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej. Zgoda rodziców i opinia poradni nie są konieczne, jeżeli nieletni skończy w tym roku kalendarzowym 15 lat.
Osoba, która nie spełniła warunku ukończenia ośmiu lat nauki w szkole podstawowej i nie osiągnęła 15 roku życia, może być zatrudniona wyłącznie w celu przygotowania zawodowego lub w formie przyuczenia do wykonywania konkretnych obowiązków po spełnieniu specjalnych przesłanek z art. 191 § 26 Kodeksu Pracy.
W każdym z wyżej wymienionych przypadków, młodociani muszą być zatrudnieni zgodnie z regulacjami dotyczącymi młodocianych pracowników.
Ponadto zgodnie z artykułem 304(5) Kodeksu pracy, osoba małoletnia, która nie osiągnęła 16. roku życia, może być zatrudniona przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność o charakterze:
- kulturalnym,
- artystycznym,
- sportowym,
- reklamowym.
Dodatkowo przedsiębiorca ten musi przed zatrudnieniem takiej osoby uzyskać zgodę jej prawnego opiekuna oraz otrzymać zezwolenie na zatrudnienie, które jest wydawane przez inspektora pracy.
Czytaj także: Rejestracja czasu pracy – jak to działa w enova365?
Jak zatrudnić młodocianych? Co mówi Kodeks pracy?
Aby zatrudnić młodocianego w celu przygotowania zawodowego i zakończyć taką umowę, obowiązują ogólne przepisy Kodeksu pracy dotyczące umów o pracę na czas nieokreślony, ale z pewnymi zmianami. W umowie o pracę w celu przygotowania zawodowego muszą być określone szczegóły, takie jak:
- rodzaj przygotowania zawodowego, czyli czy młodociany będzie się uczył zawodu, czy przyuczał do konkretnej pracy,
- czas trwania i miejsce, gdzie odbywa się to przygotowanie zawodowe,
- sposób nauki teoretycznej,
- wysokość wynagrodzenia.
Umowę o pracę zawartą w celu przygotowania zawodowego można rozwiązać tylko w pewnych sytuacjach, określonych w Kodeksie Pracy.
Zatrudnianie małoletnich na umowę zlecenie
Jest możliwe zatrudnienie młodocianych na umowę zlecenie. Muszą być jednak spełnione łącznie określone przesłanki:
- małoletni jest zatrudniony do pracy lekkiej,
- wymagana jest zgoda rodzica lub opiekuna prawnego (chyba że osoba taka uzyskała w wyjątkowych okoliczność zdolność do czynności prawnych),
- nie można zatrudnić młodocianych do prac wzbronionych wskazanych w Rozporządzeniu rady Ministrów z dnia 19 czerwca 2023 roku w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac.
Zatrudnianie młodocianych – jakie obowiązki ma pracodawca?
Kodeks pracy w sposób szczególny reguluje obowiązki pracodawcy, który zatrudnia młodocianego pracownika. Po pierwsze, nakazuje zagwarantowanie opieki i wsparcia niezbędnego do dostosowania się młodocianego pracownika do właściwego wykonywania pracy. Po drugie, pracodawca musi prowadzić ewidencję młodocianych pracowników.
Ponadto młodocianych pracowników nie wolno zatrudniać do prac, które są uważane za niebezpieczne, a lista takich prac jest ustalana przez odpowiednie rozporządzenie.
Praca młodocianych jest surowo regulowana, aby chronić ich prawa i zapewnić im odpowiednie warunki pracy. Prawo pracy nakłada ograniczenia dotyczące godzin pracy, rodzaju prac oraz wymaga zgody rodziców lub opiekunów prawnych w niektórych przypadkach.
Zatrudnienie młodocianych – ograniczenie czasu pracy
Zgodnie z przepisami ustawy młodociany pracownik ma ograniczenia co do czasu pracy, które zależą od jego wieku. Jeśli ma mniej niż 16 lat, nie może pracować więcej niż 6 godzin dziennie. Natomiast jeśli ma powyżej 16 lat, maksymalny czas pracy wynosi 8 godzin na dobę. Do czasu pracy wlicza się także czas nauki, niezależnie od tego, czy jest to nauka w szkole, czy w trakcie pracy.
Jeśli młodociany pracuje dłużej niż 4,5 godziny w ciągu dnia, pracodawca musi zapewnić mu przerwę trwającą 30 minut, którą wlicza się do czasu pracy.
Co więcej, młodociany nie może pracować w godzinach nadliczbowych, ani w nocy. Pora nocna dla niego to zazwyczaj okres między 22:00 a 6:00. W szczególnych przypadkach (np. wobec młodocianego, który nie ukończył 15 lat – pora nocna przypada pomiędzy godzinami 20:00 a 6:00). Przerwa w pracy młodocianego podczas pracy nocnej musi trwać co najmniej 14 godzin. Młodociany pracownik ma też prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku w tygodniu, w którym powinna być uwzględniona niedziela.
Warto zwrócić uwagę, że powyższe uregulowania nie dotyczą młodocianych zatrudnionych do tzw. pracy lekkiej. W takim przypadku pracodawca powinien dostosować czas pracy młodocianego pracownika do jego zajęć szkolnych. To oznacza, że jeśli młodociany uczęszcza do szkoły, pracodawca nie może go zatrudniać na więcej niż 12 godzin tygodniowo, a w dni, gdy ma lekcje, czas pracy nie może przekraczać 2 godzin.
W okresie ferii szkolnych młodociany może pracować maksymalnie 7 godzin dziennie i 35 godzin w tygodniu. Jednak jeśli ma mniej niż 16 lat, to nie może pracować więcej niż 6 godzin dziennie.
Wynagrodzenie dla młodocianego pracownika
Młodociany podczas swojej nauki zawodu lub przyuczenia do określonej pracy otrzymuje wynagrodzenie, które jest obliczane jako procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej z poprzedniego kwartału. To wynagrodzenie obowiązuje od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa GUS. Wartość przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale 2023 roku wyniosła 7 005,76 złotych.
Od 1 września 2023 roku, najniższe stawki wynagrodzenia dla pracowników młodocianych wyglądają następująco:
- w pierwszym roku nauki wynagrodzenie nie może być niższe niż 8% tej kwoty,
- w drugim roku nauki nie może być niższe niż 9% tej kwoty,
- w trzecim roku nauki nie może być niższe niż 10% tej kwoty.
Dodatkowo, młodociany, który odbywa przyuczenie do konkretnej pracy, ma prawo do wynagrodzenia w wysokości nie niższej niż 7% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Młodociani zatrudnieni na podstawie umowy o pracę podlegają ubezpieczeniom społecznym na takich zasadach jak inni pracownicy.
Czytaj także: Rozliczanie wynagrodzeń – jak to zrobić w enova365 krok po kroku
Urlop dla małoletniego pracownika
Młodociany pracownik ma prawo do urlopu, który zależy od czasu, jaki przepracował. Po 6 miesiącach pracy ma prawo do 12 dni roboczych urlopu. Po roku pracy już 26 dni roboczych, ale w roku, w którym kończy 18 lat, ma prawo do 20 dni roboczych urlopu, jeśli zdobył już to prawo przed 18. rokiem życia.
Jeśli młodociany uczęszcza do szkoły, musi dostać urlop podczas ferii szkolnych. Jeśli nie zdobył jeszcze uprawnień do urlopu, pracodawca może na jego prośbę udzielić mu urlopu w formie zaliczkowej, w czasie ferii szkolnych.
Pracodawca jest też zobowiązany na prośbę młodocianego ucznia szkoły dla pracujących udzielić mu bezpłatnego urlopu w czasie ferii szkolnych, ale nie dłużej niż 2 miesiące w łącznym wymiarze z urlopem wypoczynkowym. Ten bezpłatny urlop jest wliczany do okresu pracy, który wpływa na korzyści pracownicze.
Jeśli jednak w jakiejś kwestii nie ma konkretnych przepisów, to obowiązują przepisy dotyczące urlopów dla pełnoletnich pracowników.
Zatrudnianie młodocianych − upewnij się, że dopełniasz wszelkich formalności!
Zatrudnianie młodocianych pracowników to ważna decyzja, która wiąże się z wieloma obowiązkami dla pracodawców. Młodociani, czyli osoby w wieku od 15 do 18 lat, mają swoje specyficzne prawa, które trzeba uwzględnić. Musisz zrozumieć, kim jest młodociany pracownik, jakie regulacje wprowadza Kodeks Pracy. Zatrudnianie małoletnich wymaga szczególnej uwagi i przestrzegania przepisów.
Aby skutecznie spełnić wszystkie obowiązki związane z zatrudnianiem młodocianych pracowników, warto skorzystać z modułu Kadry, płace i HR enova365. Aby przetestować jego możliwości, pobierz jeszcze dziś bezpłatne demo. Możesz także umówić się na prezentację z naszym konsultantem i zobaczyć, jak jeszcze enova365 może usprawnić zarządzanie Twoją firmą.
