Logistyka magazynowa to jeden z najważniejszych aspektów działania przedsiębiorstw handlowych i produkcyjnych. Dlatego niezbędne jest odpowiednie zarządzanie zapotrzebowaniem. Jak je obliczać? Może w tym pomóc model Economic Order Quantity (EOQ).
Spis treści:
- Definicja EOQ
- Składniki modelu EOQ
- Przykład obliczania EOQ
- Korzyści z zastosowania EOQ
- Ograniczenia modelu EOQ
Najważniejsze informacje:
- Model EOQ służy do ustalenia optymalnej wielkości zamówienia.
- Składanie zamówień określonej wielkości pozwala zredukować koszty przechowywania i zapewnić firmie zapasy na optymalnym poziomie.
- Główne składniki modelu EOQ to koszty zamawiania, koszty przechowywania oraz popyt.
- W obliczaniu EOQ pomaga odpowiednie oprogramowanie.
Definicja EOQ
Economic Order Quantity (EOQ) to model zarządzania zapasami, który ma na celu ustalenie optymalnej wielkości zamówienia, minimalizując całkowite koszty związane z zamawianiem i przechowywaniem zapasów. EOQ pozwala na zbalansowanie kosztów zamówień i utrzymania zapasów.
Znaczenie EOQ w zarządzaniu zapasami jest nieocenione, ponieważ model ten:
- pomaga przedsiębiorstwom zminimalizować całkowite koszty związane z zamawianiem i przechowywaniem zapasów,
- pozwala na ustalenie takiej wielkości zamówienia, która zapewnia optymalny poziom zapasów, unikając zarówno nadmiaru, jak i niedoboru produktów,
- zmniejsza koszty przechowywania oraz optymalizacji cyklu zamówień, dzięki czemu przedsiębiorstwa mogą poprawić swoją płynność finansową i zainwestować zaoszczędzone środki w pozostałe obszary działalności,
- optymalizacja wielkości zamówień pozwala na lepsze zarządzanie czasem pracy personelu, który może skupić się na innych zadaniach,
- pozwala na bardziej precyzyjne prognozowanie zapotrzebowania na surowce i półprodukty, co przekłada się na płynność procesów produkcyjnych.
Czytaj także: Analiza XYZ – efektywny sposób zarządzania zapasami
Składniki modelu EOQ
Model EOQ składa się z kilku kluczowych elementów, które razem pozwalają na obliczenie optymalnej wielkości zamówienia przy minimalizacji całkowitych kosztów zarządzania zapasami. Główne składniki modelu EOQ to koszty zamawiania, koszty przechowywania oraz popyt.
Koszty zamawiania obejmują wszelkie wydatki związane z przygotowaniem i realizacją zamówienia. W ich skład wchodzą koszty administracyjne, związane z przygotowaniem dokumentacji zamówienia, koszty transportu oraz obsługi zamówienia.
Koszty przechowywania to wszystkie koszty związane z magazynowaniem zapasów. Obejmują: wynajem lub amortyzację powierzchni magazynowej, koszty ubezpieczenia zapasów, które zabezpieczają firmę przed ryzykiem strat spowodowanych przez pożar czy kradzież, oraz koszty amortyzacji dotyczące zużycia i starzenia się zapasów. Ponadto mogą one też być związane z wydatkami na utrzymanie towaru w odpowiednich warunkach.
Popyt to roczna wielkość zapotrzebowania na dany produkt. Ten element pozwala na określenie, ile jednostek danego produktu firma potrzebuje w ciągu roku. Dokładne oszacowanie popytu jest niezbędne do prawidłowego zastosowania modelu EOQ, ponieważ wpływa bezpośrednio na obliczenie optymalnej wielkości zamówienia.
Wzór na EOQ to:
- D oznacza roczne zapotrzebowanie na dany produkt,
- S to koszt jednego zamówienia,
- H reprezentuje roczny koszt przechowywania jednej jednostki zapasu.
Przykład obliczania EOQ
Zastosowanie modelu EOQ najlepiej poznać na przykładzie. Zacznijmy od zebrania danych niezbędnych do wyliczenia zgodnie z informacjami przedstawionymi w poprzedniej części artykułu. Na potrzeby naszego przykładu przyjmijmy, że:
- roczne zapotrzebowanie (D) wynosi 1200 jednostek,
- koszt zamówienia (S) to 50 zł za jedno zamówienie,
- roczny koszt przechowywania (H) oscyluje w granicach 10 zł za jednostkę.
Wstawiając przyjęte powyżej wartości do wzoru, otrzymujemy:
- w liczniku: 2 x 1200 x 50 = 120 000
- dzieląc to przez koszt przechowywania (120 000/10) otrzymujemy 12000,
- po wyciągnięciu wyniku spod pierwiastka ostatecznie dostajemy liczbę 109,54, co stanowi szukaną przez nas wielkość zamówienia.
Firma z naszego przykładu powinna więc zamawiać około 110 jednostek (zaokrąglając do najbliższej całkowitej liczby) w każdym zamówieniu, aby zminimalizować łączne koszty związane z zamawianiem i przechowywaniem zapasów.
Korzyści z zastosowania EOQ
Zastosowanie modelu EOQ pozwala na osiągnięcie korzyści, które znacząco wpływają na efektywność zarządzania zapasami w przedsiębiorstwie. Są to:
Redukcja kosztów zamawiania i przechowywania
Model EOQ pomaga zidentyfikować optymalną wielkość zamówienia, która minimalizuje łączne koszty związane z procesem zamawiania oraz z przechowywaniem zapasów. Dzięki temu przedsiębiorstwo może zaoszczędzić na wydatkach operacyjnych, co ma bezpośredni wpływ na zwiększenie rentowności.
Optymalizacja poziomu zapasów
Stosując model EOQ, organizacja może utrzymywać odpowiedni stan zapasów, unikając zarówno nadmiaru, jak i niedoboru produktów. Nadmiar zapasów może bowiem prowadzić do wysokich kosztów przechowywania i ryzyka przeterminowania lub zepsucia towarów. Z kolei niedobór zapasów skutkuje przerwami w produkcji i utratą sprzedaży.
Zwiększenie efektywności operacyjnej i płynności finansowej
Optymalizacja wielkości zamówień umożliwia firmie dokładniejsze zarządzanie swoimi zasobami, co pozwala na efektywniejsze wykorzystanie czasu pracy personelu. Lepsze zarządzanie zapasami prowadzi do bardziej przewidywalnych i stabilnych procesów produkcyjnych oraz dystrybucyjnych.
Redukcja kosztów oraz optymalizacja poziomu zapasów przekładają się na poprawę płynności finansowej przedsiębiorstwa. Dzięki bardziej efektywnemu zarządzaniu środkami finansowymi firma może lepiej gospodarować swoimi zasobami. Pozwala to na inwestycję zaoszczędzonych środków w inne obszary.
Ograniczenia modelu EOQ
Economic Order Quantity ma również swoje ograniczenia i opiera się na pewnych założeniach, które nie zawsze mogą odzwierciedlać rzeczywiste warunki rynkowe. Wymienić tutaj należy przede wszystkim:
Stałe zapotrzebowanie i koszty
Model zakłada, że popyt na produkt jest stały i przewidywalny przez cały rok. W rzeczywistości zapotrzebowanie na produkty może być sezonowe lub zmieniać się w zależności od różnych czynników rynkowych, co sprawia, że model EOQ może nie być w pełni adekwatny do przewidywania rzeczywistych potrzeb zapasowych.
Model zakłada też stałe koszty zamawiania i przechowywania. W praktyce mogą one jednak mieć inną wartość z powodu inflacji, zmian w kosztach transportu czy różnych warunków magazynowych.
Brak rabatów ilościowych
Dostawcy często oferują zniżki przy zamówieniach większych ilości towarów, co może wpłynąć na optymalną wielkość zamówienia. EOQ nie bierze pod uwagę tych rabatów, co oznacza, że może sugerować wielkość zamówienia, która nie jest najbardziej opłacalna w kontekście dostępnych zniżek ilościowych. Uwzględnienie rabatów wymagałoby bardziej złożonego modelu, który obejmuje zmienne koszty zakupu w zależności od wielkości zamówienia.
Pomijanie zmienności w czasie realizacji zamówień i niepewności popytu
Kolejnym ograniczeniem modelu EOQ jest założenie, że czas realizacji zamówień jest stały i pewny. W rzeczywistości może on się różnić ze względu np. na opóźnienia w produkcji, problemy logistyczne czy zmiany w dostępności surowców. EOQ nie uwzględnia tych zmienności, co może prowadzić do sytuacji, w której firma nie jest w stanie sprostać rzeczywistemu zapotrzebowaniu w odpowiednim czasie.
Model EOQ zakłada również, że popyt na produkty jest pewny i przewidywalny. Wiadomo jednak, że może on podlegać zmianom, co zwiększa ryzyko posiadania zbyt dużych lub zbyt małych zapasów. Niepewność popytu może prowadzić do nadmiernego magazynowania lub niedoboru produktów.
Jak pokazaliśmy powyżej, wykorzystanie modelu EOQ ma swoje plusy i minusy. Jeśli jednak zdecydujemy się na jego zastosowanie w naszej firmie, niezbędne może być odpowiednie oprogramowanie pozwalające sprawnie wyliczać wskaźnik. Jednym z najczęściej wybieranych rozwiązań informatycznych są zaawansowane systemy ERP, np. enova356. Charakteryzują się one budową modułową, co pozwala na dostosowanie ich do potrzeb przedsiębiorstwa.
Jeśli chcesz przekonać się o możliwościach systemu enova365, wypróbuj wersję demonstracyjną. Możesz także umówić się na prezentację – konsultanci bardzo chętnie odpowiedzą na wszelkie pytania, również w kontekście usprawniania logistyki magazynowej.
