Jeżeli pracownik wyrządził szkodę pracodawcy, która spowodowana była niewykonaniem lub nieprawidłowym wykonaniem swoich obowiązków w ramach stosunku pracy, może ponieść konsekwencje. Jak kształtuje się odpowiedzialność materialna pracownika wobec pracodawcy?
Spis treści:
- Jakie są rodzaje odpowiedzialności materialnej pracownika?
- Odpowiedzialność materialna pracownika na zasadach ogólnych – na czym polega?
- Odpowiedzialność pracownika za mienie powierzone – na czym polega?
- Przypadki niewłaściwego wykonania obowiązków a odpowiedzialność materialna
- Ograniczenia odpowiedzialności materialnej pracownika
- Procedura dochodzenia roszczeń przez pracodawcę
- Podsumowanie
Najważniejsze informacje:
- Pracownik odpowiada na zasadach ogólnych za szkody wyrządzone pracodawcy lub za pełną wartość mienia powierzonego.
- Odpowiedzialność za szkody nieumyślne jest ograniczona do trzech miesięcznych wynagrodzeń; za szkody umyślne nie ma limitu.
- Pracodawca musi udowodnić winę pracownika i związek przyczynowy, aby dochodzić odszkodowania.
- Roszczenia przedawniają się po roku od ich stwierdzenia lub po trzech latach od zaistnienia szkody.
Jakie są rodzaje odpowiedzialności materialnej pracownika?
Pracownik, który spowodował szkodę u pracodawcy z powodu niewykonania lub nieprawidłowego wykonania swoich obowiązków zawodowych, ponosi odpowiedzialność materialną zgodnie z regulacjami zawartymi w Kodeksie pracy. Kodeks pracy określa 2 rodzaje odpowiedzialności pracowników za szkody wyrządzone pracodawcy w trakcie wykonywania ich obowiązków:
- odpowiedzialność materialna na zasadach ogólnych oraz
- odpowiedzialność za mienie powierzone.
Odpowiedzialność materialna pracownika na zasadach ogólnych – na czym polega?
Odpowiedzialność materialna na zasadach ogólnych obejmuje wszystkich pracowników od chwili nawiązania stosunku pracy, bez konieczności zawierania dodatkowej umowy. Pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną pracodawcy z winy nieumyślnej lub umyślnej.
W przypadku wyrządzenia szkody z winy umyślnej pracownik musi naprawić szkodę w pełnej wysokości, z uwzględnieniem utraconych korzyści pracodawcy. Wina umyślna występuje, gdy pracownik dokona czynu z zamiarem bezpośrednim lub ewentualnym. To pracodawca musi wykazać, że pracownik jest odpowiedzialny za szkodę.
Jeśli kilku pracowników spowoduje szkodę, każdy z nich będzie ponosił odpowiedzialność zgodnie z własnym udziałem w winie. W przypadku niemożności ustalenia proporcji wszyscy pracownicy odpowiadają równo.
Natomiast w przypadku popełnienia przez pracownika szkody z winy nieumyślnej, jego odpowiedzialność jest ograniczona i nie może przekroczyć trzymiesięcznego wynagrodzenia pracownika w dniu wyrządzenia szkody.
Ograniczenie odpowiedzialności materialnej pracownika w przypadku szkody nieumyślnej ma na celu chronienie pracowników przed nadmiernymi obciążeniami finansowymi, ale jednocześnie zachęca do starannego wykonywania obowiązków zawodowych.
Odpowiedzialność pracownika za mienie powierzone – na czym polega?
Odpowiedzialność za mienie powierzone dotyczy pracowników, którym w ramach dodatkowej umowy powierzono mienie pracodawcy do użytkowania lub zwrotu. Pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę lub utratę mienia powierzonego i może być zobowiązany do naprawienia lub zwrotu jego wartości.
Pracownik odpowiada za szkody w mieniu powierzonym w pełnej wysokości. Mienie to może obejmować pieniądze, papiery wartościowe, narzędzia, instrumenty, środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze. Warunkami odpowiedzialności są prawidłowe powierzenie mienia, wystąpienie szkody oraz wina pracownika. Pracodawca nie musi udowadniać winy pracownika przy powstaniu szkody. Jeśli pracownik chce uniknąć odpowiedzialności, musi wykazać, że szkoda wynikła z przyczyn od niego niezależnych.
Odpowiedzialność za mienie powierzone może być indywidualna lub wspólna, gdy za mienie odpowiada kilku pracowników wspólnie.
Przypadki niewłaściwego wykonania obowiązków a odpowiedzialność materialna
Odpowiedzialność materialna pracownika za niewłaściwe wykonanie obowiązków może wystąpić w różnych sytuacjach. Oto kilka przykładów:
Uszkodzenie maszyny
Jeżeli pracownik w sposób nieumyślny uszkodził maszynę, z której działania pracodawca miał zyski, ponosi odpowiedzialność do kosztów jej naprawy, jednak do 3-krotności swojego miesięcznego wynagrodzenia.
Pracownik nie będzie jednak odpowiadał za straty pracodawcy wynikłe z tego, że maszyna przez pewien czas nie funkcjonowała, co pozbawiło pracodawcę korzyści z jej pracy. W przypadku, jeżeli specjalnie uszkodziłby maszynę, podniósłby odpowiedzialność także za utracone korzyści pracodawcy.
Przypadek zniszczenia towaru
Pracownik pracuje w magazynie i jest odpowiedzialny za przechowywanie i przemieszczanie towarów. Pewnego dnia, pracownik nieostrożnie obsługuje wózek widłowy i przypadkowo zderza się z półką, powodując upadek i zniszczenie pewnej ilości towaru.
W tym przypadku pracownik może ponieść odpowiedzialność materialną za wartość zniszczonych towarów, ale nie więcej niż trzykrotność jego miesięcznego wynagrodzenia. Jeżeli jednak pracodawca mógłby udowodnić, że pracownik celowo zaniedbał swoje obowiązki, pracownik mógłby być odpowiedzialny za pełną wartość zniszczonych towarów.
Pamiętaj, że to są tylko przykłady i rzeczywista odpowiedzialność pracownika może zależeć od wielu czynników, w tym od szczegółów umowy o pracę i polityki firmy.
Ograniczenia odpowiedzialności materialnej pracownika
W przypadku odpowiedzialności materialnej pracownika na zasadach ogólnych, ograniczenie do 3-misesięcznego wynagrodzenia dotyczy jedynie sytuacji, gdy pracownik spowodował szkodę z winy nieumyślnej.
Istnieją jednak sytuacje, kiedy pracownik może uniknąć odpowiedzialności za mienie powierzone. Takie przypadki obejmują sytuacje, które są niezależne od pracownika, takie jak:
- kradzież dokonana przez osobę trzecią,
- brak wystarczającego zabezpieczenia przed dostępem osób spoza firmy,
- nieprawidłowa organizacja pracy.
W rezultacie, jeśli mienie zostało skradzione przez osobę trzecią i wystąpiły niezależne okoliczności dotyczące pracownika, który był odpowiedzialny za to mienie, może on zostać zwolniony z odpowiedzialności za te wydarzenia.
Procedura dochodzenia roszczeń przez pracodawcę
Pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda
Aby pracodawca mógł dochodzić swoich roszczeń, musi udowodnić przed sądem:
- związek przyczynowy między zawinionym naruszeniem obowiązków pracowniczych a szkodą;
- winę umyślną pracownika, jeżeli chcę domagać się zwrotu sumy większej niż 3-krotność miesięcznego wynagrodzenia pracownika lub wypłaty utraconych korzyści;
- straty, jakie poniósł i utracone korzyści.
Zgodnie z art. 291 § 2 Kodeksu pracy roszczenia wobec pracowników, którzy wyrządzili szkodę firmie przy wykonywaniu obowiązków służbowych, przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym pracodawca dowiedział się o niej, ale nie później niż z upływem trzech lat od jej spowodowania.
Podsumowanie
Jak widzisz, jeżeli w wyniku działania Twojego pracownika, Ty lub Twoja firma ponieśliście szkodę majątkową, możesz dochodzić swoich roszczeń przed sądem. Pracownik ponosi także do pewnego stopnia odpowiedzialność za powierzone mu mienie.
Aby czuwać nad tym komu, w jakim czasie powierzasz mienie firmowe, wprowadź do firmy odpowiedni system zarządzania. Sprawdź, jak enova365 usprawni procesy w firmie i w jaki sposób pomoże Ci kontrolować stan firmowych finansów oraz mienia.
Już dziś pobierz darmowe demo na 14-dni i przetestuj oprogramowanie. Możesz też umówić się na prezentację z naszym doradcą, który przedstawi Ci wszystkie możliwości systemu.
Bibliografia:
- Kodeks Pracy – https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19740240141/U/D19740141Lj.pdf
